Na działkach jabłka i śliwki lecą z drzew, ale liście ani myślą jeszcze o jesieni.

Słońce nad miastem przepycha się z chmurami, ale już wiadomo, że dzisiaj nie będzie padać.

W Pańskich Chałupach drą się budziki na szóstą; kiedyś budziły do roboty, teraz budzą do bezrobocia.

Przed baraki wylegają przebudzeni. Zasiadają na schodkach albo na krzesełkach z podusiami wyniesionymi z izby, niektórzy palą oparci o ściany. Nikt nie śpi, wszyscy wstali na szóstą.

Do kiosku naprzeciwko przyjeżdża chleb i lody po 45 groszy. Jest tu świecący automat z kolą i kolorowy neon duńskiego piwa. Tego duńskiego nie sprzedają  Pańskim Chałupom na zeszyt, ale inne piwa tak.

Mocno zużyta kobieta, która rozłazi się w szwach, by nikt nie pomyślał, że chce być inna  niż wszystkie tutaj pękające w szwach, przeprawia się przez ulicę po chleb. Za nią gromada dzieci z odliczonymi groszakami na loda. Za chwilę kobieta powróci z torbą załadowaną bochnami, by przez resztę dnia oddawać się nieumiarkowaniu w jedzeniu.

Przejeżdża transport zwierząt na rzeź. Pańskie Chałupy są zdegustowane. Nie dramatem stłoczonych na pace istot, które oprawcy zarżną na kotlety, ale odorem walącym z transportu.

Pańskie Chałupy nie mają nic przeciwko kotletom. Pańskie Chałupy lubią kotlety. I lubią rozmawiać o kotletach z takim zaangażowaniem jak o piłce nożnej.

Tadziu Buliński przechadza się wzdłuż baraków i pokazuje blizny po zastrzykach, jest tutaj atrakcją, bo chodzi na dializy: samodzielnie nie umie się już wysikać. Zaraz przyjedzie po niego karetka ze szpitala w mieście. O! Już podjeżdża!

Pojawia się nieletnia postać prawie fikcyjna, w schludnej białej koszulii z innego świata, ale nie jest to Piotruś Pan:

- Tremosy japońskie oryginalne! – ofertuje postać. - Tylko po trzy  pięćdziesiąt za dwa! Z modnym pokemonem – kusi, a zwodniczo biała koszula ma zjednywać zaufanie. - Trzydzieści lat gwarancji! O! Podstęplowane pieczęcią!

Nikt nie kupuje. Po co termos? Za takie pieniądze można dostać piwo, i to całe, nieotwarte.

Słońce świeci, bo zajdzie dopiero wieczorem. 150 lat temu też świeciło tu latem słońce i w Pańskich Chałupach mieszkali ludzie. Regularnie obcowali z kulturą raz w tygodniu, zawsze w niedziele, słuchając organisty na mszy. To już przeszłość. Teraz przez otwarte okna baraków przez cały czas wali dźwięk radioodbiorników, w dodatku nastawionych na inne stacje. By zaspokoić zróżnicowane, indywidualne potrzeby obcowania z kulturą.

Nikomu nie przeszkadza, że hałaśliwe pasma nakładają się na siebie. Tutaj nikomu nic nie przeszkadza.

Tutaj nikomu już nic się nie chce.

A jak się komuś zachce, to i tak nic nie zrobi.

A nawet jak zrobi, to nie to co by chciał, bo mu się przecież nic nie chciało.

Dzieciaki z Pańskich Chałup, które kiedyś słynęły z brawurowych kradzieży jabłek i śliwek na pobliskich działkach miejskich, mają dzisiaj już swoje dzieciaki. Które nie kradną już jabłek; wolą lody po 45 groszy. Poza tym do kiosku po drugiej stronie jest bliżej, i można pogapić się na świecący automat z kolą i kolorowy neon duńskiego piwa.

Pańskie Chałupy to ludzie tak prości, że gdyby można było rozpoznać ciasnotę umysłową jako chorobę, to każdy dostałby pełnodobowy nadzór medyczny z Urzędu. Jednak Urzędy wolą być zajęte wycinaniem drzew na polnych ulicach i rozpisywaniem przetargów na asfaltowanie tych ulic za pieniądze z Europy. Choć dla urzędnika decydującego o przetargach, łapówki są rzeczą  tak  obrzydliwą, jak napiwki dla kelnera. O czym wie każde dziecko.

Kilkanaście żurawi przelatuje w dosyć symetrycznym kluczu prawie w samo południe. Zaraz po nich przeciągają nad Pańskimi Chałupami cztery czaple. Nie zmierzają nad pobliskie jezioro, ale gdzieś daleko w nieznane. Pojawia się wiatr. Próbuje hulać w dzikim tańcu, wzniecać tumany, ale zaraz ustaje. Pozostawia po sobie dwa liście w kolorze złoto bordowym, nie wiadomo, czy przyniesione z działek, czy z nieznanego świata. Jesień przechodzi przez Pańskie Chałupy, ale nikt jej nie zauważa, bo dochodzi piętnasta.

Po piętnastej, faceci zrywają się ze swoich podusi na krzesełkach wyniesionych z izby, ze schodków i stołeczków, i tak jak kiedyś po robocie, ruszają do kiosku po piwo, by zamknąć swój ciężki bezrobotny dzień. W zeszycie przybywa kilka nowych stron. Jest w nim jeszcze sporo miejsca.

A to wcale nie jest przecież najkrótszy dzień w roku. Słońce świeci i zajdzie dopiero wieczorem. Jak będzie tutaj wyglądał ten najkrótszy dzień?

Tylko idiota zna odpowiedź na każde pytanie, zabierze głos w każdej sprawie i wypowie się na każdy temat – po tym poznaje się idiotę. KONIEC.

Grafika: Andrzej Bobrowski

Maciej Rybiński (1945 - 2009), Człowiek-Ryba, dla którego felietonów kupowało się gazety. Nakładem Wydawnictwa M ukazała się książka Ryba Ludojad z wyborem publicystyki Macieja Rybińskiego. Oto nasz krótki wybór tekstów Ryby.

Dzwoni telefon.
To pies puszcza do mnie esa.

Psa dostałem od ojca. Który odziedziczył go po dziadku.

Nie wiem dlaczego ma na imię Murzyn, bo przecież jest biały, z jedną tylko łatą na uchu. Może dziadek miał poczucie humoru? Nie zdążyłem poznać dziadka.

Murzyn ma 75 lat, ale nie wygląda na tyle.

Zaczął mówić dopiero po trzydziestce, ale potem szło już szybko: na czterdzieste urodziny ojciec kupił mu tani, używany komputer, po roku Murzyn zażądał zmiany systemu i dołożenia pamięci ram. Sztywne łącze internetowe dostał już ode mnie, i to ja wręczyłem mu pierwszą kartę bankomatową do małego konta, żeby czuł się swobodnie. Telefon dostał na pięćdziesiąte piąte urodziny; wkrótce przeniósł wszystkie swoje sprawy z laptopa do smartfona – tyle historii.

Może mógłbym już zostać artystą?  - rozważa Murzyn w esemesie. - Tylko, czy lepiej realizować się  w gipsie, czy w glinie? A może farbkami, albo wideo?

Takich dylematów nie mają inne psy, bo jak powszechnie nie wiadomo, zaczynają mówić dopiero po 30-stce, a większość nie dożywa tego kreatywnego wieku.

Nie jestem poetką intelektu, ponieważ mam cipkę, a nie chuja; moje

poglądy na sztukę nikogo nie interesują. Nie jestem feministką, ponieważ

mam mózg oprócz cipki, i to on determinuje moje zachowania. Jestem

zakładniczką ludowej teorii, że mądrzejszy powinien głupszemu ustąpić.

Nie jestem mężatką, bo jestem w stanie sama się utrzymać. Ostatni

kochanek dymał mnie w skarpetkach na hotelowym łóżku. Strasznie było

fajnie.


Rysunek: Anna Cięciel-Łukaszewska

Zawsze za wszystko płacę. To mnie nieco wkurwia, bo przecież koszta

imprez winny się rozkładać bardziej proporcjonalnie między

członków imprez. Jednakże nie narzekam.

Tak, czasami udaję głupszą niż jestem, żeby kolegom nie robić

przykrości. To jak zwalniać bieg, kiedy się z kimś ścigasz, z kimś,

kto jest Ci zbyt drogi, żebyś chciał z nim wygrać.

Tak, kotki, Bóg istnieje. Teraz słucham Waszych przewidywalnych

wierszy, i wiem, że istnieje, bo człowiek nie mógłby sam z siebie

być tak perfidnie samozachwycony tym, że potrafi jako tako

sklecić trzy albo cztery zdania i ktoś mu to wyda.

Wiem, że to będzie moja najsłabsza książka. Jest słaba, bo nudzi jej

się bycie silną. Przed trzydziestką wydała te wiersze zebrane

z kilku tomików, w których w coś wierzyła i dawała tej wierze wyraz na papierze.

Tymczasem nawet kochankowie jej nie szanowali. Nie, to nie. I

spierdalać. Jak to o niej mówili? „Tandetna efekciara”, „zazdrosna

grafomanka”, „niezła kupleciara”. Nie ma tragedii, bo już nie ma nic.

Graliśmy kiedyś we wszystkich zespołach, nawet discopolowych.

Tańczyliśmy głośno i cały świat się zwijał u naszych zmęczonych,

tanecznych stópek. Złote lata ponowoczesności. Potem przyszedł

ten grudzień, kiedy dałeś mi w twarz przy kolegach, i żaden

nie zareagował, bo przecież wiedzieli, że bym się obraziła.

Potem usunęłam ciążę w prywatnej przychodni w Tychach. Lekarz spartaczył sprawę, później go zamknęli, ja nie chciałam zeznawać, nie chciałam przynosić więcej wstydu rodzicom; już mieli go dosyć.

Dziewczyny z wydawnictwa, ten numer jest dla Was! Jesteście świetne; bardzo Was przepraszam, że podnosiłam na Was głos i piłam alkohol. Nadal piję alkohol, choć raczej nie podnoszę głosu. Chyba nie mam na kogo.

Nikt się nie wpierdala w mój styl życia i sposób, jaki obrałam, aby jako dobra katoliczka zapobiec samobójczej śmierci, która, o ironio lingwistyczna, jest grzechem śmiertelnym.

Gwiazdorze Rocka. Kochałam Cię mocno bezinteresownie. Pojechałam na festiwal opolski, żeby Cię zobaczyć w idiotycznym kostiumie. Nawet dolna warga mi nie drgnęła, znajomym też nigdy nie pozwalałam z Ciebie zakpić, ani Cię oceniać. W łóżku byłeś najlepszy. W wannie też było cudownie. Potem wybrałeś azyl na zadupiu, i pewnie nigdy nawet nie otwarłeś mojej książki.

Kochani debiutanci, autorzy redagowanych przeze mnie książek, studenci warsztatów twórczego pisania, pracodawcy, taksówkarze, komornicy, prawnicy, ekspedientki, kolejarze, itd. Co Wam szkodziło być miłymi dla mnie?

Byłam, a może bardziej starałam się być, miłą osobą. Niekiepsko się na tych mrzonkach przejechałam.

Marta Podgórnik, „Gorzkie żale”,  „Dodatek LITERAcki. Gdynia”, nr 4(5)2009, str. 4.]